buse

Deniz Gezmiş Kimdir?



Deniz Gezmiş, Türkiye'de 1965'li yıllardan sonra gelişen gençlik hareketinin en önemli lideri ve Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu'nun kurucusudur.

28 Şubat 1947'de Ankara'da doğan Gezmiş'in babası ilköğretim müfettişi Cemil Gezmiş, annesi ilkokul öğretmeni Mukaddes Gezmiş'tir.

İlk ve orta öğretimini Sivas'ta, lise öğretimini ise İstanbul'da tamamlayan Gezmiş, henüz lise öğrencisiyken sol düşünceyle tanıştı.

1966 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne girmesiyle de kendini dönemin eylemleri içinde buldu.



Siyasi yıllar

Deniz Gezmiş, üniversiteye girmesiyle birlikte siyasi eylemlerde çok daha aktif rol almaya başladı.

İlk olarak, Ankara'dan İstanbul'a yürüyen Çorum temizlik işçilerinin eylemlerini desteklemesi ve Türk-İş yöneticilerini protesto eden gösteri içinde yer alması yüzünden gözaltına alındı.

Daha sonraları karıştığı başka eylemlerle tekrar gözaltına alınıp serbest bırakılan Gezmiş, 30 Ocak 1968'de Hukuk Fakültesi'nde birlikte okuduğu arkadaşlarıyla ''Devrimci Hukukçular Örgütü''nü kurdu.

Tutukluluk günleri

Öğrenci eylemleri içindeki etkinliği giderek artan Deniz Gezmiş, 7 Mart 1968'de İstanbul Üniversitesi'nde düzenlenen AIESEC Genel Kurulu'nda konuşan Devlet Bakanı Seyfi Öztürk'ü protesto ettiği için tutuklandı.


2 Mayıs'a kadar tutuklu kalan Gezmiş, bundan çok kısa bir süre sonra 30 Mayıs'ta 6. Filo'yu protesto ettiği için yine yargılandı ancak bu kez beraat etti.

Hemen ardından 12 Haziran 1968'de İstanbul Üniversitesi'nin işgal edilmesine önderlik etti ve öğrenci heyetinin içinde yer alarak öğrenci haklarının elde edilmesi ve işgalin sona erdirilmesinde önemli rol oynadı.

İşgalden kısa bir süre sonra İstanbul'a gelen 6. Filo'yu protesto eylemlerine katılan Gezmiş, 30 Temmuz'da tutuklandı ve 20 Eylül'e kadar hapis yattı.

Deniz Gezmiş, 1 Eylül 1969'da ise üniversiteden ihraç edildi.

Ancak kısa bir süre sonra okulda yapılan bir aramada ele geçirilen tüfeğin Gezmiş'e ait olduğu öne sürülerek 20 Aralık 1969'da tekrar tutuklandı ve Eylül 1970'e kadar tutuklu kaldı.

Bu tarihten sonra öğrenci eylemlerinden uzaklaşan Gezmiş, Sinan Cemgil ve Hüseyin İnan'la birlikte Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu'nu (THKO) kurdu.



Darağacına giden yol

Deniz Gezmiş 11 Ocak 1971'de THKO adına arkadaşlarıyla birlikte Ankara İş Bankası Emek Şubesi soygununu gerçekleştirdi.

4 Mart 1971'de ise Amerikalı dört erin Balgat'taki tesislerden kaçırılması eyleminde yer aldı. Kaçırılan erler daha sonra hiçbir zarar görmeden serbest bırakıldılar.

Ancak Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan eylemden sonra Sivas'a kaçtılar. Bir ihbar üzerine polisle çıkan çatışmada Gezmiş ve Aslan birbirlerini kaybetti.

Aslan o sırada, Gezmiş ise 16 Mart 1971 günü teslim oldu.

16 Temmuz 1971 günü başlayan mahkeme 9 Ekim'de sona erdi. Deniz Gezmiş ve arkadaşları hakkında idam kararı verildi.


Kamuoyu ve siyasi çevrelerde yürütülen yoğun çabalara rağmen üç idam kararı onaylandı.

Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'la birlikte 6 Mayıs 1972 gecesi saat 01.00-03.00 arası Ankara Merkez Kapalı Cezaevi'nde asılarak idam edildi.