buse

Ticaret hukukunda kıymetli evrakın konusu olan senet kelimesi; bir olayın, durumun ispatını oluşturmak adına herhangi bir şahsın veya kurumun aleyhine ispat olarak kullanılabilecek açıkça imzalanmış veya asla inkar edilemeyecek şekilde onaylanmış yazılı belge demektir. Bu açıdan bakıldığında senetle ticari sözleşmeyi karıştırmamak gerekir. Zira senet üzerinde sadece nakdi ve ayni (para veya mal) borcu olan kişinin imzası ve beyanı bulunmaktadır.
Aslına bakarsak senet, ticari anlamda bir kişinin veya kurumun para ya da mal borcu olduğunu ve bu borcu senet üzerinde açıkça belirtilen tarihe kadar ve yine belirtilmişse peşin ya da taksitle ödeneceğinin yazılı beyanı, taahhüdüdür.
Senet nasıl düzenlenir?
İlk olarak günümüzde borç senedi olarak düzenlenen senetlerin herhangi bir kırtasiyeden basılı olarak alınabileceği gibi kişi veya kurumun kendisinin de rahatlıkla düzenleyebileceğini söylemekle başlayalım. Matbu (basılı) halde hazır alınan senetlerde borçlunun doldurması gereken yerler ve imza atılacak alanlar bellidir. Burada dikkat edilmesi gereken bu boş yerlerin borçlunun kendi el yazısıyla okunaklı ve şüpheye mahal vermeyecek kadar netlikle yazılması/doldurulması gerekliliğidir. Bunun haricinde tarih kısmı da gün, ay, yıl olarak açıkça yazılmalı; son olarak da borçlunun imza alanına iki adet imza atmasıdır. İmza bilmiyorsa parmak izi veya varsa resmi makamlardan alınmış mührünü de kullanabilir.
Kendimiz senet hazırlayacaksak da senet üzerinde bulunması gereken borcun cinsi ve miktarı, borcun ne şekilde ve hangi tarihe kadar nasıl ödeneceği bilgileri açık ve sade bir dille yazılmalı. Yine borçlunun iki adet imzası, parmak izni veya mührü mutlaka yer almalıdır.
Kanunda yapılan değişiklikle, artık eskiden senetlerde mutlaka olması gereken, olmazsa geçerli sayılmayan "damga pulu" denilen pulların yapıştırılması gerekmiyor. Ancak senet üzerine yazılan yazıların ve ifadelerin, tarihlerin açık ve anlaşılır olmaması, imza alanında iki adet imza olmaması senedi geçersiz kılacağından bu noktalara özellikle dikkat edilmelidir. Senet mavi veya siyah mürekkepli (silinemez) kalemle doldurulmalı. Bilgisayar çıktısı olarak da düzenlemek mümkündür; ancak imzalar mutlaka ıslak imza olmalıdır. Elektronik imza, sadece kaşe geçerli değildir.
Halk arasında borç senedi olarak bilinen evrakın asıl adı "bono"dur. Ticari olarak kullanılan borç senetlerinin dışında hisse senedi, tapu senedi, emre muharrer senet, kambiyo senedi, avalli senet, emtia senedi, devlet iç borçlanma senedi ve gelir ortaklığı senedi gibi senet çeşitleri de vardır. Bunlardan bazıları değerli evrak olarak nitelendirilir ve alınıp satılabilme veya üçüncü kişilere devredilme özelliğine sahiptir.