Türkiye’de ve dünyada binlerce çocuk kronik böbrek yetmezliği nedeniyle organ nakli olabilmek için sıra bekliyor. Bu ölümcül hastalıkla yaşamak zorunda kalan çocuklar, nakil yapılamadığı zaman büyüme geriliği başta olmak üzere, sosyolojik ve psikolojik birçok sorunla karşı karşıya kalabiliyor.

Türkiye’nin organ nakli konusunda önde gelen uzmanları, Organ Nakillerini Destekleme Derneği (ORDES) tarafından, Memorial Şişli Hastanesi’nde düzenlenen “Çocuklarda Böbrek Nakli Sempozyumu”nda bir araya geldi. Sempozyumda nakil öncesi yapılması gerekenler, cerrahi yöntemlerdeki yeni gelişmeler, aşılama ve nakil sonrası dikkat edilmesi gereken konular masaya yatırıldı.

Çocuklarda böbrek nakli farklı bir uzmanlık gerektiriyor
Memorial Şişli Hastanesi Nefroloji Bölümü’nden Prof. Dr. Aydın Türkmen başkanlığında gerçekleşen sempozyuma, böbrek nakillerinin gerçekleştirildiği birçok sağlık merkezinin önde gelen uzmanları katıldı. Çocuklarda böbrek naklinin farklı bir uzmanlık gerektirdiğinin altını çizen Prof. Dr. Türkmen, ciddi bir deneyim gerektiren çocuk organ naklinin ayrı bir ruhsatlandırmaya tabi tutulması gerektiğini belirtti.

İlk seçenek diyaliz yerine nakil olmalı
Çocuklarda böbrek nakli için en uygun zamanın diyaliz öncesi olduğunu ifade eden Türkmen, “Çocuğun hayatını devam ettirebilmesi için diyalize girmesi gerekiyorsa, bunu aileye anlatıyoruz. Diyaliz öncesi nakil yapmanın olumlu yönlerini de aileye aktarıyoruz. Anne ya da babanın hangisinin böbreği uygunsa fedakarca birini veriyor. Türkiye’de aile yapısı buna uygun. Çocuk belli bir süre diyalize girdikten sonra böbrek nakli gerçekleşiyorsa, yetişkinlerde de oluşan, diyalizin getirdiği olumsuz sonuçlar görülebiliyor. Bu olumsuzluklarla baş etmek daha zor olabiliyor” dedi.

Ailelerin çok dikkatli olması gerekiyor
Böbrek yetmezliğinin çok sinsi ilerlediğini vurgulayan Türkmen bu konuda ailelerin çok dikkatli olması gerektiğini söyledi. Böbrek yetmezliğinin çok uzun süre belirti vermeyebileceğini ifade eden Türkmen, bulantı, kusma, çocuğun gelişiminin yavaşlaması veya durması, ciltteki renk değişikliklerinin ailelere ipucu olabileceğini belirtti. Türkmen, yapılacak idrar tahlillerinde, protein kaçağı olması ya da kan gözükmesinin böbrek yetmezliğinin belirtileri olabileceğini hatırlattı.

Çocuklar en fazla doğuştan gelen sağlık problemleri nedeni ile böbrek yetmezliği çekiyor
Sempozyumda, çocuklarda böbrek nakli cerrahisiyle ilgili bilgi veren Memorial Şişli Hastanesi Organ Nakli Merkezi’nden Böbrek Nakli Ünitesi Sorumlusu Doç. Dr. Burak Koçak, çocuklarda böbrek yetmezliğinin en sık görülen nedeninin, doğuştan gelen sorunlar olduğunu belirtti. Doğuştan kaynaklanan idrar yolları sorunları haricinde mesane fonksiyonlarında bozulmalarında neden olduğunu ifade eden Koçak, yetişkinlerde görülen diyabet ya da hiper tansiyon kökenli sorunların çok sık görülmediğini ifade etti.
Sosyal nedenlerden dolayı diyaliz yerine böbrek naklini tercih ettiklerinin anlatan Doç. Dr. Koçak, “Kronik böbrek yetmezliği çocuklarda gelişimsel sorunlar yaratıyor. Gelişme geriliği ve kemik yapısında kayıp görülürken, kötü yaşam kalitesi sosyal ve psikolojik sorunlara neden oluyor. Böbrek nakliyle yaşanan bu sorunların hepsinin önüne geçilebiliyor. Özellikle 5 yaşın altında kronik böbrek yetmezliği olan çocuklarda mutlaka böbrek nakli yapmak lazım” dedi.

Çocuklarda böbrek nakli büyük özen istiyor
Vericiden alınan büyük bir böbreğin yerleşeceği büyük bir alan gerektiğinden dolayı, çocuklarda cerrahi tekniğin tamamen değiştiğini belirten Koçak, büyük bir bedende çalışmaya alışmış böbreği, çok küçük bir bedene yerleştirmeye çalıştıklarına değindi. Yetişkin bir insanın bedeninde çalışmaya alışmış böbreğin küçük bir çocukta çalışmasının da sıkıntılar yarattığını vurgulayan Koçak, başarılı olmak için cerrahi yeteneğin yanı sıra operasyon öncesi ve sonrası yakın takibin de çok ciddi şekilde yapılması gerektiğini hatırlattı.

Çocuklar nakil sonrası yaşıtlarının yaşam kalitesini yakalayabiliyorlar
Böbrek naklinin ardından çocukların tamamen normal bir yaşama döndüğünü anlatan Doç. Dr. Koçak, “Çocuklar akranları gibi büyümeye başlıyorlar. Okullarına gidebiliyorlar. Gerek fiziksel gerek sosyal olarak büyüme ve gelişme gösteriyorlar. Arkadaşları gibi beden eğitimi dersine girebiliyorlar” dedi.

Hayat boyu düzenli kontrollerin aksatılmaması gerekiyor
Yaşam kalitesini baştan aşağı değiştirdiği için, çocuklarda böbrek naklinin daha önemli olduğunu vurgulayan Koçak, nakillerden sonra ilaç kullanımının hayati önem taşıdığını hatırlattı. Koçak, nakil olan çocukların ciddi bir diyete girmelerine gerek olmadığını, çok yağlı ve tuzlu gıdalardan uzak durmalarının yeterli olacağını söyledi.