Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hastalıkları ve Sağlığı Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zafer Kurugöl, menenjit aşısının faydalarını anlattı.
Karma aşılardaki menenjit aşısıyla meningokokal aşının arasındaki fark nedir?
Menenjitin bebeklik çağında belli başlı üç etkeni var: Meningokok, pnömokok ve H. influenza tip B (Hib). Karma aşıyla Hib’e karşı korunma sağlanıyor. Bu aşıyı uygulayan tüm ülkelerde ve Türkiye’de Hib menenjiti yüzde 95 oranında azaldı. İki yıldan beri uyuglanan pnömokok aşıyla da pnökokoksik menenjitte önemli azalma görüldü. Ancak meningokok menenjitlerine yakalanma oranlarında herhangi bir değişme olmadı.
Meningokak’a karşı aşı geliştirme çalışmaları ne durumda?
Meningokokal hastalıktan aşıyla korunmak mümkün. En sık görülen 5 tipten 4’üne karşı etkin koruma sağlayan (dört değerlikli) aşılar geliştirildi. İlk bulunan polisakkarit aşılardan sonra proteine bağlı (konjuge) aşılar bulundu. Son nesil olarak değerlendirilen, en sık hastalığa sebep olan ‘neisseria meningitidis’ alt türünden, aşı geliştirilebilinen 4’üne karşı etkin koruma sağlayan dört değerlikli aşılar (MKA4=4 bileşenli konjuge aşı) mevcut. Bunlar, yakın zamanda ülkemizde de kullanılmaya başlanacak. Beşinci ve en önemli tiplerden B’ye karşı da aşı geliştirme çalışmaları davam ediyor.
Meningokok aşısı kimlere uygulanıyor?
Meningokokal hastalık en çok beş yaş altı çocuklarda ve ergenlerde görülüyor. Bu nedenle öncelikle ergenlere (rutin olarak) ve risk grubundakilere (askerler, yurt öğrencileri, hacılar, meningokokal hastalığın salgınlar oluşturduğu ülkelere seyahat edenler, dalağı alınanlar veya dalağı çeşitli hastalıklar nedeniyle işlev görmeyenler, bağışık sistemi hastalığı olan kişiler, meningokokal hastalığı olanlarla yakın temasta bulunanlar ve ‘neisseria meningitidis’le temas etmesi muhtemel laboratuvar çalışanları) öncelik verilmeli.
Aşı ne zaman ve kaç defa yapılmalı?
Meningokok aşısı (MKA4), iki yaşından itibaren uygulanabilir. Kalıcı kompleman eksikliği, anatomik veya fonksiyonel asplenisi olan (dalağı alınan) 2-10 yaş grubundaki çocuklara en az sekiz hafta arayla iki doz ve beş yıl sonra bir doz yapılmalı. HIV enfeksiyonlulara en az sekiz hafta arayla iki doz yapılması, salgın görülen ülkelere seyahat edenlere ve salgınlar esnasında bir doz uygulanması öneriliyor. ABD’de 11-12 yaş grubu tüm çocuklara rutin olarak MKA4 aşısı yapılıyor.
Hamile veya anne adayları menenjit aşısı yaptırabilir mi?
Yaptırmalarında hiçbir sakınca yok.
Aşının yan etkileri var mı?
Son derece nadir görülen etkiler var ama aşının tamamıyla güvenilir ve etkili olduğunu söyleyebiliriz.
Yurt dışına çıkışlarda aşıyı zorunlu kılan ülkeler var mı?
Aşı, hac ziyaretini yapacaklara zaten öneriliyor. Ayrıca Suudi Arabistan’da hacılar tarafından ziyaret edilen bölgelerde yaşayanlara da uygulanıyor.